بررسی فرآیندهای واژه سازی در معادل یابی واژگان علمی فرهنگستان زبان و ادب فارسی انگلیسی ـ فارسی

فعّالیت اصلی فرهنگستان زبان و ادب فارسی، با پیشرفت و توسعة کشور در زمینه­های علمی همراه شده و بر این مبنا گروه­های واژه­گزینی به واژه­های علمی و تخصّصی پرداخته­اند. طبق مصوّبة سیصد و سی و یکم شورای فرهنگستان زبان و ادب فارسی، معادل­یابی عبارت است از برگزیدن یک واژه یا عبارت یا صورت اختصاری در مقابل لفظ بیگانه. در این مقاله، به واژه­های مصوّب فرهنگستان زبان و ادب فارسی براساس رویکردهای صرفی و زبانشناختی و به منظور ارائة راهکارهای بهینه، جهت واژه­گزینی و واژه­سازی اصطلاحات پرداخته­ایم. این مقاله، از نظر هدف، از نوع پژوهش­های نظری است. روش تحقیق این مقاله به­صورت تحلیل محتوا می­باشد. اطّلاعات و مواد اوّلیة آن به روش اسنادی و سندکاوی کتابخانه­ای از کتب و منابع مرتبط گردآوری شده است که شامل کلّیة واژه­های مصوّب فرهنگستان زبان و ادب فارسی دفتر اوّل تا سیزدهم (1395-1376) می­شود. در این پژوهش، از شیوة تجزیه و تحلیل کیفی استفاده­ شده ­است. نتایج برگرفته از این پژوهش نشان می­دهد فرهنگستان از تمام امکانات بالقوّه و بالفعل واژه­سازی در زبان فارسی بهره ­نبرده ­است و اینکه واژه­سازی بر اساس صرف اشتقاقی، بیش از همه چارة کمبود واژگانی فارسی می­باشد. بر اساس یافته­های تحقیق از 42800 واژة مصوّب با حذف مشترکات، حدود 188 واژه سرواژه، حدود 7 واژه ادغام، حدود 2663 واژه­های قرضی، حدود 47 واژه مضاعف­سازی و حدود 6700 واژه از راه­های اصلی واژه­سازی و بقیه ترجمة قرضی هستند و فرهنگستان زبان و ادب فارسی از قیاس و نوآوری برای ساخت واژگان استفاده نکرده است.